40 lat minęło

Dziś upływa dokładnie 40 lat od dnia, gdy mój Tata zakończył naukę w Szkole Biblijnej. Przyglądam się Jego wiernej służbie od blisko 33 lat. Nikt nie jest idealny i nie zostałem wychowany w domu, w którym sobie szczególnie słodzimy, ale… bez wątpienia podziwiam Go właśnie za wierność. Wierność Słowu Bożemu i służbie.

Pamiętam jak straszliwy szok poznawczy przeżyłem gdy na część mojego życia trafiłem do Warszawy. Poznałem wtedy wielu ludzi traktujących kościół jako sposób na całkiem niezłe (czyt. dostatnie) życie. Dopiero wtedy – w wieku 19 lat – zobaczyłem, że można nie stosować w tygodniu tego co tak pięknie ubiera się w słowa w niedzielę. Zostałem wychowany inaczej i jestem za to wdzięczny. Wielokrotnie Tata pokazał mi spójność swojego życia z tym co głosi. Dziś napisał, że z natury nie jest dobrym człowiekiem. Może tak jest, bo i ja z natury jestem paskudnym człowiekiem, ale … dzięki wszczepionej we mnie bojaźni względem Słowa Bożego wiem, że moje życie jest dziś pełne błogosławieństw (na które bez dwóch zdań nie zasługuję).

Wiem też, że chciałbym zdobyć takie świadectwo wiary i służby jak mój Tata.

Jako dziecko lubiłem zakradać się do Jego gabinetu. Marzyłem, że jak będę duży to też będę miał tyle książek. Serie trudnodostępnych wtedy komentarzy biblijnych, najróżniejsze pozycje dotyczące chrześcijaństwa, duszpasterstwa i cokolwiek mogło być przydatne by lepiej poznać Jezusa. Prowizorycznie sklecone półki na ścianie po dzień dzisiejszy uginają się od tych pozycji. Na ścianie natomiast na styropianie przyczepiona mapa Gdańska z wbitymi szpilkami. Praktycznie nic nie zmieniło się w tym gabinecie przez lata, tak jak i Ewangelia głoszona przez mojego Tatę. Też tak kiedyś chciałem…

Dziś wiem, że to trudniejsze niż wielu mogłoby się wydawać. Praca nad kazaniem by było wierne Pismu Świętemu to często nieprzespane noce. To weryfikacja ilustracji, które się nasuwają czy są zgodne z całością Biblii. To rezygnowanie z siebie. To studiowanie trudnych fragmentów. To trwanie w modlitwie by nie tworzyć tylko intelektualnej przygody dla coraz bardziej wyrafinowanych słuchaczy. To wsłuchiwanie się w głos Ducha Świętego i często trudne boje z samym sobą, kiedy Słowo zaczyna łamać i przeorywać duszę. Jednak nie ma nic piękniejszego…

Wiem, że dzięki wiernej służbie Taty, któremu bacznie się przyglądałem – dziś ja sam buduję swoją biblioteczkę. To dzięki temu co obserwowałem ZAWSZE z szacunkiem biorę Pismo Święte do rąk.

Dziś mam swój gabinet i swoją mapę Gdańska.

Dziś też umieściłem na niej 144 chorągiewki reprezentujące 144 osoby z naszego zboru. Patrząc na nie chcę się regularnie modlić o każdą z tych 144 dusz, by Bóg nas chronił i doprowadził w wierności aż do końca drogi. Przy ulicy Bajki jest chorągiewka oznaczona MB 26/10. To mój Tata. Dziś modlę się do Boga dumny i wdzięczny za 40 lat Jego wiernej służby.  

„Zbawiony, tak jednak, jak przez ogień…”

Nasz Zbawiciel jest jednym z częściej używanych tytułów w odniesieniu do osoby Jezusa Chrystusa. Słusznie – bo nie ma nikogo innego kto mógł przynieść taki dar. Słowo Boże w tej kwestii nie pozostawia żadnego pola do interpretacji:  Nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni [Dz 4,12].

Jezus odkupił nas z grzechów. Ocalił od wiecznego potępienia. Uratował od życia pozbawionego sensu. Ten nieopisany dar dostępny jest dla tych, którzy pozytywnie odpowiedzieli na zbawcze dzieło Jezusa Chrystusa. Ten kto uwierzył, z radością rozmyśla nad tym prezentem. Od pewnych rzeczy już zostaliśmy uratowani, a część naszego zbawienia dopełni się w momencie spotkania z Jezusem na końcu naszej drogi. Apostoł Piotr pocieszał dokładnie tą myślą wierzących, którzy w pierwszym wieku zmagali się z nasilającymi się prześladowaniami:

Ażeby wypróbowana wiara wasza okazała się cenniejsza niż znikome złoto, w ogniu wypróbowane, ku chwale i czci, i sławie, gdy się objawi Jezus Chrystus. Tego miłujecie, chociaż go nie widzieliście, wierzycie w niego, choć go teraz nie widzicie, i weselicie się radością niewysłowioną i chwalebną, osiągając cel wiary, zbawienie dusz. [1Pt 1,7-9]

Każdy kto czyta regularnie Pismo Święte wie doskonale, że zbawienie jest darem, a nie efektem wytężonej pracy. Nikt nie może sam się zbawić. Więcej – nikt nie może osiągnąć zbawienia dzięki swoim zasługom! Wbrew przeświadczeniu wielu ludzi do zbawienia nie wystarczy być dobrym człowiekiem. Może się zdarzyć, że wieczność w piekle spędzi filantrop, który bezinteresownie rozdał cały swój majątek ubogim, gdy w tym samym czasie w niebie znajdzie się, ktoś kto skrzywdził setki ludzi, ale szczerze zawołał do Boga o zmiłowanie w ostatnich chwilach życia. Wielu nie chce zaakceptować tej prawdy bo wydaje się im ona niesprawiedliwa. Ale to Bóg ustala zasady i przekazał nam je w Biblii. To tam dowiadujemy się o ukrzyżowanym wraz z Jezusem przestępcy, który na krzyżu ukorzył się i otrzymał obietnicę zbawienia dosłownie w ostatnich chwilach życia. W tym samym Piśmie czytamy, że choćbym rozdał całe mienie swoje, i choćbym ciało swoje wydał na spalenie, a miłości bym nie miał, nic mi to nie pomoże [1 Ko 13,3].

Jedynym warunkiem naszego zbawienia jest szczera wiara, która jest pewnością tego, czego się spodziewamy, przeświadczeniem o tym, czego nie widzimy. […] Bez wiary zaś nie można podobać się Bogu; kto bowiem przystępuje do Boga, musi uwierzyć, że On istnieje i że nagradza tych, którzy go szukają [Hbr 11,1.6].

Jestem wdzięczny Bogu, że tak wyraźnie mówi w swoim Słowie, że to nie moje starania czy siły są w stanie zapewnić mi zbawienie. Wiedząc, że jest to ode mnie niezależne – mogę odetchnąć z ulgą. Moim zadaniem jest po prostu wierzyć i pielęgnować tę wiarę.

To, że zbawienie jest darem otrzymywanym na podstawie wiary ściąga z nas nie tylko presję nieustannych wysiłków. Bóg chroni nas też przed pychą, która mogłaby pojawić się w naszych sercach. Tak to apostoł Paweł tłumaczył wierzącym w Efezie: Albowiem łaską zbawieni jesteście przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar; Nie z uczynków, aby się kto nie chlubił [Ef 2,8-9].

Czy to jednak oznacza, że wszyscy, którzy uwierzyli znajdą się w niebie na takich samych warunkach?

O ile powyżej cytowane fragmenty Pisma nie pozostawiają wątpliwości w kwestii, że warunkiem zbawienia jest osobista wiara, to na to pytanie odpowiedź jest trudniejsza. Chociaż nie wszystko jest dla mnie zrozumiałe i trudno mi wypowiadać się z pełną stanowczością, że na pewno tak będzie – to jednak lektura Biblii daje mi konkretne przesłanki by uważać, że w niebie będzie rozróżnienie między ludźmi na podstawie tego jak żyli na ziemi.

Dlaczego tak myślę? Ostatnio sporo rozmyślałem nad enigmatycznym fragmentem listu apostoła Pawła do Koryntian:

Według łaski Bożej, która mi jest dana, jako mądry budowniczy założyłem fundament, a inny na nim buduje. Każdy zaś niechaj baczy, jak na nim buduje. Albowiem fundamentu innego nikt nie może założyć oprócz tego, który jest założony, a którym jest Jezus Chrystus. A czy ktoś na tym fundamencie wznosi budowę ze złota, srebra, drogich kamieni, z drzewa, siana, słomy, to wyjdzie na jaw w jego dziele; dzień sądny bowiem to pokaże, gdyż w ogniu się objawi, a jakie jest dzieło każdego, wypróbuje ogień. Jeśli czyjeś dzieło, zbudowane na tym fundamencie, się ostoi, ten zapłatę odbierze; Jeśli czyjeś dzieło spłonie, ten szkodę poniesie, lecz on sam zbawiony będzie, tak jednak, jak przez ogień. [1Ko 3,10-15]

Fragment ten doczekał się w historii bardzo wielu interpretacji. Pewne kręgi starają się upatrywać tu nawet podstaw dla nauki o czyśćcu. Nie ma tu jednak przecież absolutnie mowy o tym, że trzeba wycierpieć za swoje grzechy by trafić do nieba! Warunkiem koniecznym dla zbawienia jest budowanie swojego życia na jedynym właściwym fundamencie, którym jest Jezus Chrystus. Tylko ten, kto to robi w trakcie życia na ziemi – osiągnie zbawienie. Po śmierci nic już nie możemy zmienić. Tak jak na nasze położenie nie będzie miało wpływu żadne wstawiennictwo innych ludzi!

Paweł informuje wierzących, że to jak żyją tu na ziemi nie jest bez znaczenia. Używa obrazu wykorzystywania różnych materiałów do budowania na założonym fundamencie. Każdy z nas buduje swoje życie. Jeśli chcesz osiągnąć zbawienie – nie możesz budować na innym fundamencie niż nauka Jezusa Chrystusa. Ale to w jaki sposób budujesz swoje życie objawi sądny dzień. Kiedy spotkamy się z Chrystusem okaże się jakiej jakości materiałów używaliśmy do budowania naszego życia. Wtedy przejdziemy próbę ognia, która obnaży jakość naszego dzieła. Naturalnie opisana próba trwałości nie dotyczy zbawienia – bo ono jest darem łaski przyjmowanym przez wiarę. Ogień jednak oceni jakość naszego życia i zadecyduje o naszej wiecznej nagrodzie!

Dlatego uważam, że to w jaki sposób dziś żyjemy chociaż nie może zapewnić nam zbawienia – będzie miało znaczenie dla naszego położenia w wieczności.

Jeśli wierzysz Jezusowi, ale mimo tego twoje życie jest budowane z materiałów niskiej jakości (drewno, siano, słoma) to choć zostaniesz zbawiony – stanie się to jak przez ogień. Biblia mówi, że poniesiesz stratę. Ten kto przeżył pożar lepiej zrozumie ten obraz. Od czasu do czasu gdy widzę np. w wiadomościach pogorzelców – towarzyszą im ambiwalentne odczucia. Z jednej strony cieszą się z tego, że żyją. Ale w tym samym czasie ich radość jest zmieszana z żalem, że utracili wszystko na co pracowali przez lata. Myślę, że łotr, który upamiętał się na krzyżu konając przy Jezusie właśnie w ten sposób osiągnął zbawienie. To wyraz wspaniałej łaski Bożej, że otrzymał życie wieczne, ale wszedł do Królestwa Bożego jak przez ogień, bez niczego. Przeżył złe życie. Doznał Bożej łaski zbawienia, ale nie miał już czasu zapracować na nagrodę.

Wierzę, że w tym wyraża się nie tylko miłosierdzie Boże ale również Jego sprawiedliwości.  Choć znalazł się w tym samym miejscu co bohaterowie wiary, to jednak z innym „stanem posiadania”. Wierzę, że w niebie będzie pewnego rodzaju różnica między nim a np. apostołem Pawłem, który mając świadomość, że przyszedł czas rozstania się z życiem wydał takie świadectwo w swoim ostatnim liście:

Albowiem już niebawem będę złożony w ofierze, a czas rozstania mego z życiem nadszedł. Dobry bój bojowałem, biegu dokonałem, wiarę zachowałem; A teraz oczekuje mnie wieniec sprawiedliwości, który mi w owym dniu da Pan, sędzia sprawiedliwy, a nie tylko mnie, lecz i wszystkim, którzy umiłowali przyjście jego. [2 Tm 4,6-8].

Nie można powiedzieć, że Paweł był materialistą. Był człowiekiem oddanym sprawie Królestwa Bożego i otwarcie oczekiwał, że przyjdzie czas, że zostanie za to odpowiednio wynagrodzony: Zmierzam do celu, do nagrody w górze, do której zostałem powołany przez Boga w Chrystusie Jezusie. [Flp 3,14]

To dzięki wierze zostaniemy zbawieni. Ale od tego jak przeżyjemy nasze życie zależy czy stanie się to „jak przez ogień” czy też spotkanie z Jezusem będzie dniem kiedy otrzymamy wielką nagrodę za wszystkie trudy, które ponieśliśmy ze względu na Niego. Bo jak ciało bez ducha jest martwe, tak i wiara bez uczynków jest martwa [Jk 2,26]. Nasza nadzieja nie bazuje na tym, że możemy wypracować zbawienie. Ale Bóg poprzez swoje Słowo wielokrotnie wzywa nas do dobrych uczynków – do uświęconego życia. Tak zatem budujmy nasze życie by na końcu drogi przejść próbę ognia bez większych strat!

Nasz Zbawiciel uczył wprost:

Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie je mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje podkopują i kradną: Ale gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie podkopują i nie kradną. Albowiem gdzie jest skarb twój – tam będzie i serce twoje. [Mt 6,19-21]

Pokój – niezwykły dar… i konkretne zadanie

Przeczytałem w ostatnim czasie książkę Jakuba Małeckiego pt. „Horyzont”. Narrator, a zarazem główny bohater tej powieści, to 35 letni żołnierz, który wrócił do Warszawy po służbie w Afganistanie. Kolejne rozdziały pozwalają nam zrozumieć, jakie są przyczyny towarzyszącemu mu wciąż niepokoju, który przeszkadza w powrocie do normalnego życia w Polsce.

Ta całkiem dobrze napisana książka skłoniła mnie do refleksji. Niestety niepokój, który paraliżuje życie to nie tylko obraz znany nam z literatury, filmu czy odległych opowieści. Wielu ludzi wokół nas boryka się z tym problemem, a niestety czasem dotyka to również i nas. Strach, lęk względem czegoś, co może nas spotkać, jest wciąż podsycany w społeczeństwie, np. przez media. Wystarczy obejrzeć wiadomości na dowolnej stacji, by poczuć się niepewnie – odbywające się manewry wojsk, plaga szarańczy w Afryce, olbrzymie pożary w Australii, postępujące zmiany klimatyczne, których nie sposób już zatrzymać. W ostatnim czasie szalejący koronawirus w Chinach, który przenika do Europy. Musimy mieć świadomość, że jeśli do naszego życia wkradnie się niepokój, będzie on też na nas wpływał.

Niepokój może mieć źródło zewnętrzne, niezależne od nas. Ale może też pochodzić z naszego wnętrza. Sami możemy być źródłem swojego niepokoju. Dzieje się tak, gdy jesteśmy nieuczciwi. Zdarzyło Ci się kiedyś wpaść na kogoś niespodziewanie? Jeśli taka osoba się wystraszyła, to mówimy wtedy: „Ty chyba masz coś na sumieniu” albo: „Musisz mieć coś za uszami”. Gdy ktoś kłamie, kradnie lub łamie jakiekolwiek inne przepisy, traci pokój, który towarzyszy ludziom o czystym sumieniu. Przestępcy, którym póki co się upiekło, muszą żyć w ciągłym niepokoju, że w końcu wszystko się wyda i nie ominie ich kara.

W Krakowie powstała policyjna jednostka śledcza „Archiwum X”, która rozwiązuje po latach niewyjaśnione sprawy kryminalne. Ktoś, kto nie poniósł kary za swoje przestępstwa nie może spać spokojnie. Każdego dnia będzie mu towarzyszył niepokój, gdy widzi gdzieś policjanta. Podobnie, ktoś kto oszukał na podatkach, z niepokojem odbiera pocztę spodziewając się wezwania do wyjaśnień i mandatu. Wielu przestępców, którym upiekło się, że nie zostali złapani, nie wytrzymuje tej presji stale towarzyszącego niepokoju i nieraz sami zgłaszają się, by poddać się karze. W końcu co to za życie, gdy każdego dnia trzeba mierzyć się z niepokojem?!

Pragnienie pokoju, czy też potrzeba pokoju jest czymś, co towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Choć niepokój powodowany był przez różne rzeczy na przestrzeni wieków, to jednak brak pokoju uniemożliwia osiągnięcie prawdziwego szczęścia. Ta potrzeba łączy nas – współczesnych, zmęczonych pracą i zimową aurą Polaków – z ludźmi żyjącymi we wszystkich wcześniejszych epokach. 

W tym kontekście przyjrzyjmy się jednemu z niezwykłych tytułów, jaki otrzymał w starotestamentowym proroctwie oczekiwany przez Izraelitów Mesjasz: Oto narodziło się Dziecko! Syn został nam dany! Władza spocznie na Jego ramieniu! Nazwą Go: Cudowny Doradca, Bóg Mocny, Ojciec Odwieczny, Książę Pokoju! (Iz 9,6)

Czytaj dalej „Pokój – niezwykły dar… i konkretne zadanie”

Czy chrześcijanin może…

            Moja mama wychowująca się w ewangelicznie wierzącej rodzinie, jako młoda dziewczyna nie mogła robić wielu rzeczy, o które jej rówieśnicy nie myśleli nawet się pytać. Różne wynikające z wiary zakazy wpływały na jej ubiór i sposób w jaki spędzała czas. Chociaż sama była mniej restrykcyjna w podejściu do mnie niż dziadkowie w stosunku do niej – od dziecka zostało mi na przykład wpojone, że jako chrześcijanin nie powinienem grać w karty. Nie pamiętam w jaki sposób było mi to tłumaczone, ale wiedziałem, że Panu Bogu się to nie podoba. Przypominam sobie towarzyszące mi poczucie winy gdy w wieku około 10 lat pojechałem z klasą do Zakopanego na Zieloną Szkołę i dałem się namówić kolegom z pokoju, że nauczą mnie grać w pokera. Nie graliśmy na wysokie stawki, nikt z nas nie przegrał mieszkania. Rozgrywka nie miała miejsca w ciemnej od papierosowego dymu spelunie, a wygrane popijaliśmy jabłkowo-miętowym Tymbarkiem. Niemniej jednak czułem, że łamię pewien zakaz, który przecież nie wynika ze Słowa Bożego, ale był przekazywany w dobrej wierze z pokolenia w pokolenie wśród chrześcijan. Domyślam się jakie jest jego pochodzenie: Gra w pokera niejednego człowieka wpędziła w nałóg, długi i przez to wielkie tarapaty. Ponadto jest to gra, w której najwięcej zyskuje ten kto najlepiej umie blefować (wyszukane określenie kłamstwa). Nie dziwię się zatem, że gdy Boże przebudzenie przyszło do Stanów Zjednoczonych, wielu uwolnionych z grzesznego życia ewangelistów nawoływało by w ogóle unikać kart. Minęły dziesiątki lat, i również ja – chłopak wychowujący się nad Bałtykiem – usłyszałem echo tego wezwania w formie przekazanego mi zakazu gry w karty.  

            Z wieloma takimi i podobnymi zakazami mogliśmy się spotkać w Kościele. Zwłaszcza starsi wierzący dobrze pamiętają kaznodziejów, którzy w latach 70.-80. ubiegłego stulecia gromili z kazalnic wszelkie światowe rozrywki. Czytając artykuły z tamtych lat natrafimy na opinie, że chrześcijanin nie może chodzić na zabawy, nie może chodzić do kina, nie może słuchać muzyki rockowej, nie może oglądać telewizji, nie może robić sobie kolczyków, że już o tatuażach nie wspomnę. Kilkadziesiąt lat temu wiele zborów w Polsce miało charakter zbliżony do purytańskich społeczności XVI i XVII wieku, słynących z restrykcyjnych zasad dotyczących moralności.

            Obserwując od trzydziestu lat Kościół dostrzegam w ostatnim czasie wychylenie tego wahadła charakteru zborów w zupełnie drugą stronę – całkowitej, zupełnej, niczym nieskrępowanej wolności. Widać to zwłaszcza wśród kolejnego pokolenia wierzących, tzn. tych którzy od dziecka wychowywali się w ewangelicznie wierzących rodzinach. Od młodości słyszeli zakazy w domu i Kościele. Choć intencje, które za nimi stały były dobre i słuszne, możliwe, że zabrakło starszym wierzącym (rodzicom, nauczycielom Szkółki Niedzielnej, duchownym) czasu i cierpliwości by je odpowiednio wyjaśnić. Nie ma w tym nic dziwnego, że nie dostrzegając sensu tych zakazów wierzący ci niczego nie chcą już zakazywać swoim dzieciom. Niektórzy przez lata wspominają np. swoje rozgoryczenie, gdy rodzicie nie puścili ich na studniówkę bo to „świecka zabawa” albo zabronili chodzić na lekcje tańca.

Również pastorzy, którzy ostrzegali w ostrych słowach przed wszelkim kontaktem ze współczesną kulturą albo odeszli już do Pana, albo znaleźli się na emeryturze i ich głos przestał być słyszalny. Dobrze pamiętam, gdy wierzący byli przestrzegani przed Internetem. Były nawet kazania mówiące, że to narzędzie diabła. Dziś natomiast wielu pastorów jest bardzo aktywnych w mediach społecznościowych, a niejeden udostępnia znajomym do posłuchania swoje ulubione kawałki rockowe, wykonawców przed którymi nie tak dawno ostrzegali inni duchowni.

Jak to rozumieć? Jak się w tym wszystkim połapać i nie zgłupieć zupełnie?  Wciąż zdarza mi się usłyszeć pytania: Czy po przyjęciu Jezusa do swojego życia nadal będę mógł zapalić? Pójść na imprezę? Czy jako wierzący mogę oglądać Grę o Tron albo czytać Harrego Pottera? Czy będę mógł iść do pubu obejrzeć mecz z kolegami przy piwie? Czy będę mógł robić sobie dalej tatuaże?

Choć sam swego czasu zadawałem podobne pytania to dociera do mnie, że nie są one właściwe. Nie chodzi wszakże o to by ktoś z Kościoła przedstawił nam listę zakazów, abyśmy mogli się dzięki jej przestrzeganiu stać dobrymi chrześcijanami. To nie mądrość duchownego ma wpływać na to jak spędzamy swój wolny czas, w jakim kierunku rozwijamy swoje pasje. To nasza osobista relacja z Jezusem, trwanie w modlitwie i lektura Słowa Bożego będą nam regularnie mówiły co jako chrześcijanie możemy, a czego nie możemy. Spójrzmy zatem do Biblii czego ona nas uczy w tym temacie:

  1. NIE PODDAWAJMY SIĘ ZAKAZOM LUDZKIEGO POCHODZENIA

Z całą pewnością nie jest to niczym nowym, że wśród ludzi wierzących pojawiają się strażnicy moralności i nauczyciele, którzy mają odpowiedzi na każde pytanie i z wielką łatwością recytują dziesiątki punktów co chrześcijanin musi, a czego nie może robić. Strzeżmy się takich osób i badajmy jakie są podstawy ich zakazów. Dokładnie z takimi nauczycielami mierzył się już blisko 2000 lat temu apostoł Paweł. Od zboru do zboru przemieszczali się wówczas ludzie, którzy świeżo upieczonym wierzącym starali się narzucić masę zasad, których sami nie byli w stanie przestrzegać. Poganie, którzy przyjmowali Dobrą Nowinę o Jezusie Chrystusie i uznawali Go swoim osobistym Zbawicielem nie znali przecież pism Starego Testamentu, które studiowali od dzieciństwa Żydzi. Mając tę przewagę wiedzy, a być może nawet mając dobre intencje – narzucali na wierzących wywodzących się z pogan setki pochodzących z zakonu przepisów, dotyczących pokarmów, wyglądu, spędzania wolnego czasu. Dlatego Paweł uspokaja wierzących w Kolosach:

Niechże was tedy nikt nie sądzi z powodu pokarmu i napoju albo z powodu święta lub nowiu księżyca bądź sabatu. Wszystko to są tylko cienie rzeczy przyszłych; rzeczywistością natomiast jest Chrystus.(…) Jeśli tedy z Chrystusem umarliście dla żywiołów świata, to dlaczego poddajecie się takim zakazom, jakbyście w świecie żyli: Nie dotykaj, nie kosztuj, nie ruszaj? Przecież to wszystko niszczeje przez samo używanie, a są to tylko przykazania i nauki ludzkie. Mają one pozór mądrości w obrzędach wymyślonych przez ludzi, w poniżaniu samego siebie i w umartwianiu ciała, ale nie mają żadnej wartości, gdy chodzi o opanowanie zmysłów. (Kol 2,16-23)

Jako ludzie posłuszni Bogu jesteśmy powołani do tego byśmy opanowywali nasze zmysły i prowadzili uświęcone życie. Nie powinno się to jednak odbywać na zasadzie przestrzegania całej listy zakazów zatwierdzonej przez kościelnych hierarchów. Wiele z nich będzie brzmieć mądrze, ale może to być tylko pozór. Nie zapominajmy o tym co Paweł swego czasu musiał przypomnieć wierzącym Galacjanom:

Chrystus przyniósł nam wolność. Stójcie więc niezachwianie i nie schylajcie się znów pod jarzmo niewoli. (Gal 5,1)

2. WSZYSTKO NAM WOLNO, ALE…

Natchniony przez Ducha Świętego apostoł Paweł rozwija swoją myśl w dalszej części swojego listu do Galacjan:

Wy bowiem, bracia, zostaliście powołani do wolności. Tylko niech ta wolność nie będzie dla was zaproszeniem do spełniania zachcianek ciała. Służcie raczej jedni drugim z miłością. Gdyż całe Prawo streszcza się w tym jednym zdaniu: Masz kochać bliźniego tak, jak samego siebie. (Gal 5,13-14)

Nasza codzienność i to czemu poświęcamy nasz wolny czas nie ma wynikać z tego, że ściśle staramy się nie złamać żadnego z zakazów, które usłyszeliśmy od innych wierzących. To ma wypływać z prawa miłości, którego uczył nas Jezus Chrystus. Jeśli będziemy kochać Boga i naszych bliźnich – nie potrzebna jest nam żadna lista mówiąca co nam wolno, a czego nam nie wolno. W naszym sercu będziemy to wiedzieli. Wtedy możemy za Pawłem powtórzyć to co dwukrotnie pisał do Koryntian – Wszystko mi wolno! Wielu wierzących chętnie przyjmuje ten fragment Pisma Świętego jako motto swojego życia. Pamiętajmy jednak aby nigdy nie wyrywać słów z kontekstu. Paweł wszakże, który naprawdę wszystko mógł w tym, który go wzmacniał, w Chrystusie (Flp 4,13) ciesząc się wolnością wspomina pewne „ale”:

Wszystko mi wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne. Wszystko mi wolno, ale ja nie pozwolę, by cokolwiek mną zawładnęło. (1Ko 6,12)

Wszystko wolno, ale nie wszystko jest pożyteczne. Wszystko wolno, ale nie wszystko buduje. Nie zabiegajcie tylko o to, co służy wam, ale również o to, co służy innym. (1Ko 10,23-24)

Gdy ktoś apostoła Pawła próbował związać zakazami on odpowiadał, że wszystko mu wolno. Gdy ktoś pytał się go czy może iść na imprezę albo do teatru na najnowszą komedię odpowiadał mu, że może wszystko, ale nie wszystko jest pożyteczne. Nie wszystko buduje, a niektóre rzeczy mogą nas uczynić na powrót niewolnikami grzechu. Podejmując wszelkie decyzje w naszym życiu – patrzmy na to by służyło to również innym. Do tego nas wzywa Słowo Boże. Choć dzięki Jezusowi wszystko nam wolno, właśnie ze względu na Niego nie wszystko będziemy chcieli robić. Będzie się to działo jednak nie ze względu na zakazy, ale ze względu na miłość, której doświadczyliśmy, i którą chcemy dzielić się z innymi.

3. KAŻDA DECYZJA MA SWOJE KONSEKWENCJE

Ponosimy konsekwencje swoich działań. To jest ogólne prawo, które dotyczy każdego niezależnie od tego czy wierzy w Jezusa czy też nie. Mówimy nieraz, że ktoś musi wypić piwo, którego sobie nawarzył.

Jeśli ktoś kradnie musi liczyć się z tym, że gdy zostanie złapany, to czeka go sąd i wyrok. Gdy ktoś okłamywał swoich bliskich – musi się liczyć z tym, że ciężko mu będzie odbudować ich zaufanie (a czasem okazuje się to już niemożliwe).

Kilka lat temu wypożyczałem samochód w Kalifornii. Wpuszczono mnie na parking i mogłem wybrać, które auto chcę spośród kilkunastu tam stojących. Do dziś ponoszę konsekwencje tego, że wsiadłem do Forda Mustanga, bo jazda żadnym innym samochodem od tamtego czasu nie daje mi tego rodzaju satysfakcji.

Od tysięcy lat czytelnicy Pisma Świętego informowani są o tej prawdzie, że będziemy zbierać plony tego co siejemy:

Bezbożny zdobywa złudne wynagrodzenie, lecz ten, kto sieje sprawiedliwość, ma pewną zapłatę. (Prz 11,18)

Kto w swoim domu sieje zamieszanie, dziedziczy wiatr; a głupi staje się niewolnikiem mądrego. (Prz 11,29)

Kto sieje nieprawość, zbiera nieszczęście, a koniec jego swawoli kładzie rózga. (Prz 22,8)

Choć Słowo Boże uczy, że wszystko nam wolno, to jednak informuje nas także o tym, że nasze działania mają konsekwencje. Jeśli zastanawiasz się czy jako wierząca osoba możesz wolne wieczory spędzać z pubie na piwie z kolegami, albo zarywając noce aby obejrzeć wszystkie nowe seriale, które pojawiły się w tym miesiącu na Netflixie – nikt nie może Ci tego zabronić. Sam jednak możesz ocenić jaki przynosi to owoc. Czy jest to pożyteczne dla innych, czy to buduje. Choć lubię czasem oglądając mecz zjeść całą paczkę chipsów, to wiem, że następnego ranka nie będę czuł się dobrze. Mogę to zrobić, ale ponoszę tego konsekwencje. Nikt w Kościele nie powinien Ci zabraniać zrobić sobie tatuażu, pójść na koncert rockowy, zainwestować wszystkich oszczędności w naukę nurkowania i podróżowania po świecie. To jednak Ty sam powinieneś odpowiedzieć sobie na pytanie jaki owoc przynosi to dla Twojego życia? Czy jest to z korzyścią dla innych osób? Czy w ten sposób wzrastasz duchowo i masz możliwość wskazać innym na Jezusa jako swojego Zbawiciela?

Nie ukrywam, że lubię od czasu do czasu obejrzeć dobry film czy serial. Zadaję sobie jednak pytanie czy nie mądrzej byłoby w tym czasie przeczytać dobrą chrześcijańską książkę, spotkać się z kimś albo posłuchać wykładu Pisma Świętego? Nie dajmy się zniewolić pochodzącym od ludzi zakazom, ale pamiętajmy, że nasze wybory, również te małe, dotyczące kwestii jak spędzimy godzinę wolnego czasu, wpływają na nasze życie. Można powiedzieć, że każda taka decyzja to ziarenko, które przyniesie owoc. To co w odpowiednim czasie zbierzemy zależy od tego jakie ziarenko wrzucimy do gleby naszego życia. We wspominanym już liście do Galacjan Paweł pisze:

Nie błądźcie, Bóg się nie da z siebie naśmiewać: albowiem co człowiek sieje, to i żąć będzie. Bo kto sieje dla ciała swego, z ciała żąć będzie skażenie, a kto sieje dla Ducha, z Ducha żąć będzie żywot wieczny. (Gal 6,7-8)

Pamiętajmy, że czasem coś dobrego może być wrogiem czegoś jeszcze lepszego. Wśród wielu wskazówek jakie Paweł zostawił swojemu młodszemu współpracownikowi – Tymoteuszowi – znajdujemy również takie ciekawe słowa:

Ćwiczenie ciała przynosi mniejszy pożytek, ale pobożność przydatna jest do wszystkiego, ponieważ łączy się z obietnicą życia teraźniejszego i przyszłego. (1 Tm 4,8)

Czy Tymoteusz zastanawiał się czy wykupić sobie karnet na siłownię? Na pewno dbanie o kondycję fizyczną jest istotne dla naszego zdrowia i samopoczucia. Przynosi wymierny pożytek, ale jest on mniejszy od ćwiczenia się w pobożności, do którego Paweł nas za pośrednictwem Tymoteusza zachęca. Jeśli zastanawiasz się czy coś jako wierząca osoba możesz, zadaj sobie po prostu pytanie jaki efekt to przynosi w Twoim duchowym życiu i relacji z Bogiem. Wszystko Ci wolno, ale nie wszystko buduje i jest pożyteczne.

            Narodziny dziecka są dla wielu ludzi przełomowym momentem, który zupełnie zmienia ich życie. Młode mamy, które lubiły sobie pospać do południa mobilizują się wstając kilkukrotnie każdej nocy do swojej pociechy. Ojcowie, którzy lubili poszaleć w wolnych chwilach sprzedają motocykle, a pieniądze przeznaczają na pieluchy i przeciery warzywne. Wcześniej wieczorami wychodzili na miasto, albo oglądali horrory – teraz dbają o odpowiednią dietę a w telewizji lecą jedynie bajki. Skoro narodziny dziecka tyle potrafią zmienić w naszych nawykach dotyczących również sposobu spędzania wolnego czasu – to czy nasze narodzenie się na nowo nie powinno przynieść podobnego efektu? Słowo Boże mówi:

Tak więc, jeśli ktoś jest w Chrystusie, nowym jest stworzeniem; stare przeminęło, oto wszystko stało się nowe. (2 Ko 5,17)

            Nie naszą rolą jest komukolwiek coś zakazywać czy nakazywać, nawet mając dobre intencje. Nie powinniśmy też innych oceniać na podstawie naszego dzisiejszego poznania. Nie uważam by była to właściwa droga.

Starajmy się raczej być świadectwem, że można prowadzić piękne, szczęśliwe, spełnione życie pozostając w Bożej bojaźni, kierując się miłością do Boga i ludzi.

Nie roztrząsajmy czy chrześcijanin może w wolnym czasie oglądać Grę o Tron, albo czytać kryminały. Nie oceniajmy innych, że mogliby lepiej spożytkować swój czas czy pieniądze. Unikajmy określania jaka muzyka, albo które hobby są najbardziej chrześcijańskie, a które są świeckie. Módlmy się o siebie wzajemnie i bądźmy świadectwem.

Gdy ktoś przeżywa narodzenie się na nowo, wszystko staje się nowe. Również jego pasje i sposób spędzania wolnego czasu ulegną zmianie. Niech to jednak nie wynika z narzucanych nakazów, ale z miłości i osobistej relacji z Jezusem. Gdy będziemy dbali o to aby Duch Święty stale nas mógł wypełniać (Ef 5,18) wiele dylematów z serii „czy wierzący może …?” niepostrzeżenie zniknie.

Czy zabije nas obojętność?

Czy zabije nas obojętność? To pytanie wielokrotnie do mnie wraca gdy szczerze przyglądam się społeczeństwu. Odnoszę wrażenie, że zewsząd bombardowani bodźcami tracimy zdolność (a może po prostu wolę) konkretnej reakcji na cokolwiek. Celowo uogólniam, bo piszę o całej ludzkości, albo przynajmniej o tym znanym mi, jej polskim wycinku. Oczywiście w tej zbiorowości jest wiele aktywnych jednostek – osób oddanych sprawom, w które wierzą. Wielu z moich znajomych walczy o dobrostan zwierząt hodowlanych, które dosłownie są mielone przez przemysł spożywczy. Kto z nas nie spotkał agitujących na ulicy wolontariuszy Greenpeace, starających się pozyskać fundusze na ekologię. Chociaż mamy coraz większą wiedzę na temat pogarszającego się stanu naszej planety, wielu ludzi pozostaje na to obojętnych. Znam kilka osób, które wierzą, że wszystko można jeszcze odwrócić. Wzywają do „opamiętania się” z zanieczyszczających powietrze nawyków, ale często jest to głos wołającego na pustyni. Weganie zachwalają swoją dietę i udostępniają w Internecie filmy pokazujące jak okrutnie morduje się zwierzęta, ale zazwyczaj efekt ich starań można porównać do rzucania grochem o ścianę.

Wielu z nas zna tę frustrację zderzenia się z obojętnością. Czytaj dalej „Czy zabije nas obojętność?”

Ogień, który przynosi życie

Kiedy zatrzymamy się w naszym codziennym biegu i wybierzemy na najzwyklejszy spacer możemy zachwycić się genialnością przyrody. Szczególnie w przeddzień wiosny, gdy widzimy jak na drzewach pojawiają się pączki, które wkrótce wypuszczą świeżo-zielone liście. Postęp nauki pomaga nam zrozumieć złożone procesy jakie zachodzą w przyrodzie. Ciężko to wszystko ogarnąć naszym ograniczonym rozumem. W jaki sposób jest to tak cudownie zrównoważone i zależne jedne od drugiego. Za jakiś czas pojawią się owady, które spełnią swoją określoną rolę w zapyleniu kwiatów. Skąd się znajdą w odpowiednim miejscu i gdzie nauczyły się swoich zadań? Nie słyszałem o specjalnych owadzich szkołach. Rodzą się z pewną zaprogramowaną wiedzą, tak jak człowiek po przyjściu na świat umie już samodzielnie oddychać bez przechodzenia odpowiedniego kursu. Tak zostało to zaprojektowane i stworzone przez Boga. To wytłumaczenie ma dla mnie znacznie więcej sensu niż forsowana wciąż w szkołach teoria ewolucji. Używając czystej logiki – więcej argumentów przemawia według mnie za tym, że te niezwykle skomplikowane procesy zostały zaprojektowane przez arcymądrego Architekta, niż za tym, że są one wynikiem samoistnego kształtowania się świata po Wielkim Wybuchu. Również inżynierowie korzystając z rozwiązań, które podpatrują w naturze pośrednio przyznają, że stoi za nimi Ktoś niezwykle mądry.

38 - G0430518.JPG
To ja w Redwood na północy Kaliforni.

Wierzę, że patrząc na przyrodę możemy wiele się nauczyć. Nie tylko jak najmądrzej budować mosty, ale też znacznie większych i bardziej uniwersalnych prawd. Apostoł Paweł wprost pisze do Rzymian o tym, że to, co o Bogu wiedzieć można, jest dla nich jawne, gdyż Bóg im to objawił. Bo niewidzialna jego istota, to jest wiekuista jego moc i bóstwo, mogą być od stworzenia świata oglądane w dziełach i poznane umysłem (Rzymian 1,19-20). Czytaj dalej „Ogień, który przynosi życie”

Pieniądze na kościół ?

Wielu ludzi na dobre zraziło się do kościoła widząc w jakim przepychu funkcjonują współcześni kapłani. Również ja nie pojmuję jak to jest możliwe, że to wciąż tak funkcjonuje. Pamiętam gdy przed laty podczas rozmowy ze znajomą wychowującą się na wsi w województwie podkarpackim robiłem wielkie oczy, gdy opowiadała mi o wyczynach miejscowego księdza. Chodził z zeszytem po domach i motywował ludzi do większej ofiary pokazując w nim zapiski ile otrzymał od innych rodzin. Warto tu nadmienić, że gdy odwiedziłem tę liczącą niespełna tysiąc mieszkańców wioskę nie widziałem tam zbyt wiele bogatych willi. Miejscowy proboszcz jednak bez problemu regularnie zmieniał samochód i inwestował w swoją posiadłość. Czy tak być powinno? Wydaje się, że to pytanie retoryczne. Smutną prawdą jest jednak to, że tak się dzieje w bardzo wielu miejscach w naszym pięknym kraju nad Wisłą.

Swego czasu podczas studiów wynajmowałem pokój od chłopaka, który był zainteresowany wiarą i Biblią. Podczas jednej z rozmów zapytał mnie ile u mnie w kościele kosztują ślub i pogrzeb. Nie wiem kto był bardziej zszokowany. Czy ja pytaniem o „cenę usług” kościelnych, czy on odpowiedzią: „Jak to kosztuje? Jeśli pastor jest utrzymywany przez zbór to dlaczego miałby brać jakieś opłaty za coś, co jest jego służbą?”. Nie wiem jak się uchowałem w tym kraju, że dopiero w wieku 20 lat dowiedziałem się, że za pogrzeb i ślub (i wiele innych rzeczy) trzeba w kościołach wnieść specjalną ofiarę. Nie potrafiłem wtedy tego pojąć i nadal jest mi ciężko po latach to przyjąć. Również mojemu współlokatorowi coś w tym zgrzytało. Pamiętam, że czytaliśmy razem Biblię wieczorami i sporo rozmawialiśmy, do czasu aż wybrał się na rekolekcje organizowane przez dominikanów. Tam został upomniany, że nie może tego więcej ze mną robić. Jakiś czas później atmosfera w mieszkaniu na tyle się zmieniła, że musiałem się wyprowadzić …

Czytaj dalej „Pieniądze na kościół ?”

Czy powinienem się odcinać ?

Jako że studiuję Pismo w oparciu o Zwycięski Plan Czytania Biblii, od początku roku towarzyszy mi Księga Psalmów. Wiem, że dla wielu wierzących jest to jedna z tych najbardziej ukochanych części Słowa Bożego. Muszę się przyznać w tym miejscu, że ja nigdy nie podchodziłem do psalmów z takim entuzjazmem. Może winna jest tu szkoła albo moi rodzice? Nikt nigdy nie zaszczepił we mnie miłości do poezji. Niezbyt dobrze wspominam wypracowania, które polegały na interpretacji wierszy. Skąd miałem wiedzieć, co „autor miał na myśli”? Wydaje mi się, że nawet on często sam nie do końca wiedział, co chciał przekazać. Od rozszerzonej matury z języka polskiego gdzie dokonałem spektakularnej nadinterpretacji prostego wiersza upłynęło już wiele lat. We mnie pozostaje jednak nadal pewnego rodzaju skrywana nieufność do tekstów poetyckich, a czy w dużej mierze nie tym jest właśnie zbiór 150-ciu psalmów w Biblii?

Mimo, że nikt nie zachęcał mnie do stania się poetą, to zdecydowanie zaszczepiono we mnie szacunek i miłość do Pisma Świętego. Choć łatwiej mi przychodzi czytanie konkretnych historii (jak Ewangelie czy Dzieje Apostolskie) i chętnie sięgam do nowotestamentowych listów, które pełne są bardzo konkretnych wskazówek do mojego życia, to nie chcę zapominać o tym, że całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki (2 list do Tymoteusza 3,16). Oznacza to, że tak trudne w interpretacji Psalmy mają służyć nam do wykrywania błędów w postępowaniu oraz są wskazówką co można poprawić. Ich niespieszna lektura połączona z modlitwą przyczynia się do wychowywania nas w sprawiedliwości. Z takim nastawieniem staram się spojrzeć na Księgę Psalmów zupełnie na nowo. Świeżym okiem szukam na jej kartach wskazówek „jak trzeba żyć”. Może to być przygodą obfitującą w wiele ciekawych refleksji – należy zachować jednak przy tym pełną ostrożność. Jednym z częściej formułowanych zarzutów względem ewangelicznie wierzących chrześcijan jest to, że interpretują Biblię w niewłaściwy sposób, czyli sobie najwygodniejszy. Niestety nie zawsze oskarżenia takie są bezpodstawne. Tym bardziej powinniśmy do czytania Pisma Świętego podchodzić z należytym szacunkiem i robić to całościowo, nie wyrywając ulubionych wersetów z tak ważnego kontekstu!

Czy z Psalmów możemy wyciągać lekcje dla naszego życia? Czy zapisane tam słowa można traktować dosłownie? Przecież to w dużej mierze poezja i to do tego hebrajska! Wiele wersów tak ciężko jest zinterpretować, że nie ma zgody nawet co do tego jak powinny brzmieć po polsku, a co dopiero mówić tu o ich duchowym znaczeniu? Porównując kilka dostępnych mi polskich i angielskich tłumaczeń widzę często duże rozbieżności – czy przekreśla to tę księgę by uczyć mnie o Bogu i życiu? Uważam, że zdecydowanie nie. Choć wiele z psalmów jest krótkich i trudno poznać ich bezpośredni kontekst, to przecież mamy wciąż 65 pozostałych natchnionych ksiąg, które będą nas strzec przed błędnymi wnioskami. Dzięki księgom historycznym znamy dość dobrze wydarzenia z życia Dawida, które go kształtowały i były inspiracją dla napisania blisko połowy spośród znanych nam psalmów. Choć obfitują one w metafory i nie wszystko należy traktować w nich dosłownie, to są one przede wszystkim świadectwem tego co działo się w duszy mężów Bożych. Często to bezpośredni zapis wołania do Boga – po prostu modlitwy. To spisane pod natchnieniem Ducha Świętego prawdy dotyczące Boga oraz proroctwa dotyczące Chrystusa, który miał przyjść. Słowem – to wielka skarbnica wiedzy na temat charakteru naszego Stwórcy oraz życia i myśli tych, którzy mu służyli.

Czytając z takim nastawieniem Psalm 26 natrafiłem ostatnio na intrygujące mnie słowa Dawida:

Nie mam związków z ludźmi fałszywymi,

Z podstępnymi się nie zadaję,

Odcinam się od towarzystwa złoczyńców,

Wśród bezbożnych nie siadam.

(Psalm 26,4-5; przekład Biblii Ewangelicznej)

Czytaj dalej „Czy powinienem się odcinać ?”

To nie my

W obliczu trudnych do zrozumienia wydarzeń ludzie poszukują odpowiedzi. Często oczekują, że ktoś powie im coś pokrzepiającego lub też oświeci to mądrością na tyle, że pojawi się chociaż cień sensu. Potrzeba nam uspokojenia, otuchy, mocnego punktu oparcia w obliczu szalejącej burzy. Chcemy aby ktoś nas przytulił, nawet jeśli będzie to tylko metaforyczne. Jedni potrzebują w takim czasie się oddzielić od wszystkiego, ale drudzy przeciwnie – dążą do trwania w społeczności. Gromadzimy się na wiecach, marszach oraz w kościołach. Mi osobiście najbliższe jest to ostatnie miejsce…

Jak to wygląda od tej drugiej strony? Czy duchowni przeżywają presję kiedy widzą wypełnione ławki ludźmi, którym jest ciężko i przyszli do Kościoła z bardziej lub mniej świadomym oczekiwaniem? Trzeba coś im powiedzieć. Nie można ignorować ich smutku czy też zwątpienia. Trzeba dać odpowiedź, tylko jak?

Czytaj dalej „To nie my”

NOWY ROK – NOWY JA (?)

       O ile grudzień jest czasem wzmożonego ruchu we wszelkich sklepach, które oferują różnorakie prezenty – o tyle początek stycznia jest okresem żniw dla właścicieli siłowni oraz tych, którzy handlują zdrową żywnością. Ludzie wciąż jeszcze dręczeni niestrawnością oraz wyrzutami sumienia po okresie świątecznym, kiedy to popuścili sobie pasa (nie tylko w znaczeniu metaforycznym) gremialnie postanawiają „wziąć się za siebie”. I pomimo tego, że większość noworocznych atletów zniknie z siłowni przed końcem zimy – co roku obserwujemy to samo. Liczne żarty na ten temat nie zrażają tysięcy młodych i starych do tworzenia nowych postanowień od początku roku z wiarą, że tym razem uda się w nich wytrwać.

            Do powszechnego użycia przeniknął nawet lubiany przeze mnie bon mot – „NOWY ROK – NOWY JA”. Niezależnie czy ktoś używa go z wiarą w trwałość swoich zmian, czy też z przekąsem aby obśmiać kogoś, w czyją przemianę wątpi – zjawisko postanowień noworocznych ukazuje pewną prawdę o ludziach. Chcielibyśmy być lepsi. Chcemy się rozwijać, a gdy odważymy się na chwilę autorefleksji i szczerości, to dostrzegamy w sobie rzeczy, które nam ciążą. Źle nam z tym, że nieodpowiednio wykorzystujemy czas. Nie jesteśmy dumni z tego, że z trudem mieścimy się w kupione nie tak znowu dawno ubrania. Zaczyna nas przytłaczać rozmiar stosu książek, które wiemy, że warto przeczytać, itp. Uważam, że dążenie do tego by być lepszym – jest dobre. To zdrowe i mądre, że chcemy się rozwijać. Naturalne jest to, że staramy się osiągnąć to na drodze eliminacji tego, co przeszkadza i inwestycji w to, co pomaga. Skąd się jednak wzięło przekonanie, że to właśnie przełom grudnia i stycznia jest tą granicą, kiedy warto zacząć poświęcać więcej myśli temu, czym zapełnimy naszą lodówkę albo wolny wieczór?

1-11111

Czytaj dalej „NOWY ROK – NOWY JA (?)”